سابقه به کاربردن دیود های نورافشان یا LED در صنایع کامپیوتر و الکترونیک، یک فن آوری قدیمی است که سابقه آن به دهه ها پیش باز می گردد. در این میان فن های کیس، اولین قطعه ی مرتبط با کامپیوتر بوده اند که به LED های نور افشان مجهز شدند. اما استفاده از نور پردازی LED RGB در ظاهر قطعات سیستم های دسکتاپ خانگی به شکل دکوراتیو، یک حرکت نوین است که از سال 2017 آغاز شد و به سرعت جذابیت آن در میان کاربران کامپیوتر رشد کرد، به طوری که امروزه قطعه ای که مجهز به نورپردازی نباشد، اصلا مورد اقبال عمومی و توجه قرار نمی گیرد. با ورود رقص نور ها به دنیای کامپیوتر، و جذابیت آنها برای کاربران، شرکت های بزرگ تولید کننده قطعات و لوازم جانبی کامپیوتر به سرعت دریافتند، قطعه ی فاقد نورپردازی، به سادگی فروش نخواهد رفت. این موضوع باعث شد که شرکت ها در کنار کارایی و پرفورمنس قطعات خود، بر روی طراحی نورپردازی و شیوه ی اتصال و همگام سازی آن با دیگر قطعات کامپیوتر، حساب ویژه ای باز کنند. شرکت پردیس صنعت سیاره سبز GREEN نیز در پاسخ به نیاز به نورپردازی RGB در میان کاربران، چند ماهی است که اولین فن RGB خود، با قابلیت همسان سازی با انواع مادربردها را، روانه ی بازار کرده است.
شرکت گرین در کارنامه دوران فعالیت خود، در زمینه عرضه فن های با کیفیت بسیار موفق عمل کرده است. اگر خیلی هم به عقب باز نگردیم، فنهای LED سفید 12 و 14 سانتیمتری PWM ساخت شرکت Evercool، فن های 14 سانتیمتری TY-140 و TY-143 ساخت شرکت Thermalright، و فن 12 سانتیمتری Cougar Vortex از مدل های بسیار موفق این شرکت در بازار ایران بودند که هنوز هم تقاضا دارند.
رویکرد حرفه ای گرین در عرضه فنهایی با ویژگی های منطبق با نیاز به روز کاربران باعث شد که این شرکت سفارش چند مدل خاص را به شرکتی معروف در زمینه تولید فن بدهد، که حاصل آن تا به امروز ورود سه مدل فن با مشخصات زیر است.
جدید ترین مدل این فنها که پرچمدار این گروه از فن های گرین نیز به شمار می رود، مدل GF-120-RGB است که در زمره فنهای 12 سانتی متری 4 پین با قابلیت کنترل دور فن یا PWM قرار می گیرد. ضمن تشکر از شرکت گرین برای در اختیار قرار دادن این فن زیبا، امروز در اتاق تست سخت افزار به بررسی آن می پردازیم. البته خیلی قصد نداریم به مسایل فنی اشاره کنیم چرا که کلیه مطالب فنی مرتبط با این فن در وبسایت گرین به صورت مبسوط توضیح داده شده است. هدف ما در این مقاله، بیشتر بررسی عمومی موارد استفاده و نحوه تعامل با فنهاست.
جعبه و مشخصات فنی:
جعبه ی این فن از ظاهر شکیل و خوبی برخوردار است. تم قالب مشکی و سبز به همراه انوار RGB است. جعبه ضخامت خوبی دارد و از فن به اندازه کافی محافظت می کند. مشخصات فنی فن در پشت آن نوشته شده است. شرکت گرین این فنها را به مدت 24 ماه ضمانت می کند که این مدت از گارانتی برای یک فن بسیار مطلوب است.
شرکت گرین برای تبلیغ سیستم نورپردازی RGB این فنها، تنها از آرم RGB Sync استفاده کرده است، و خبری از نام بردن از سیستم های نورپردازی RGB معروف شرکت های مادربرد سازی نیست، دلیل این کار احتمالا پایین نگاه داشتن هزینه تمام شده برای آنها می باشد. با توجه به اینکه سیستم های نورپردازی شرکت های مادربرد سازی با سیستم رشته های LED RGB 5050 منطبق است، سیستم نورپردازی این فنها مطابق با همان استاندارد و کاملا سازگار با سیستم های Asus Aura Sync، Gigabyte RGB Fusion، MSI Mystic Light Sync، و Asrock RGB می باشد. بنابراین بدون هیچ نگرانی می توان از این فنها بر روی هر مادربردی که مجهز به خروجی 4 پین اتصال LED RGB 5050 باشد استفاده کرد. از نظر تعداد اتصال به خروجی هم نگران نباشید، چرا که می توانید بین 4 تا 6 عدد از این فنها را تنها به یک خروجی LED RGB مادربرد متصل کنید.
اقلام داخل جعبه شامل یک کابل مبدل مولکس به سه پین است برای اتصال مستقیم فن به پاور سیستم (البته پیشنهاد می شود هرگز فن ها را مستقیم به پاور متصل نکنید)، یک کابل RGB افزاینده یک به دو Y، سه عدد هدر دو طرفه 4 پین برای اتصال اکستنشن، و 4 عدد پیچ می باشد. کابل اکستنشن از کیفیت فوق العاده ای برخوردار است، و وجود آن اهمیت فراوانی دارد، چرا که شما به هر اتصال خروجی RGB مادربرد می تواند تا پنج، شش تا از این فنها را متصل کنید، بنابراین وجود این کابل Y برای اتصال تعداد زیاد این فنها فوق العاده حیاتی است. اگر این کابل به صورت جداگانه به فروش می رفت، قیمتی نزدیک 40 هزار تومان می داشت. بنابراین این یک ارزش افزوده بسیار مناسبی است که همراه این فن عرضه می شود.
نحوه تعامل این کابل ها با یکدیگر در مدار در تصویر فوق به خوبی نمایان است. آن سه هدر دو طرفه طلایی بسیار کاربردی هستند. مادربرد هایی که کابل های اکستنشن RGB به همراه دارند، برخی داری سری مادگی و برخی دارای سر نری می باشند، این هدر ها برقرار کننده اتصال بین کابل های RGB و کابل Y همراه فن است، وجود آنها کار را برای اتصال این فنها به هر نوع کابل RGB، بسیار سهل و آسان می کند. فوق العاده با فکر و پیش بینی مناسب این اقلام به همراه فن عرضه می شود و باید از این بابت به گرین تبریک گفت. پیچ های همراه از کیفیت خوبی برخوردار هستند، اگرچه اگر لاغر تر می بودند بستن آنها راحت تر بود. به هر حال، در مجموع رضایت حداکثری را از اقلام همراه این فن اعلام می داریم.
تم فن GF120-RGB ترکیبی از فریم مشکی، پروانه شیری رنگ و پد های ضد لرزش طوسی تشکیل شده است. از نظر طراحی، فریم فن و پروانه به زیبایی تمام طراحی شده اند. شاید تنها نکته منفی که می توان به آن اشاره کرد گردی وسط پروانه است که معمولا برچسبی دایره ای به زیبایی آن کمک می کند. احتمالا برای استفاده حداکثری از نوردهی LED های RGB، وسط پروانه بدون برچسب باقی مانده است.
برخی مادربرد ها برچسب هایی مخصوص پروانه فن به همراه دارند که می توانید از آنها برای زیبایی هر چه بیشتر این فنها استفاده کنید. در تصویر فوق دو عدد از این فنها به رادیاتور Green Evo 240 متصل شده اند. فنهای 2100 دور گرین قابلیت جابه جایی 80 فوت مکعب هوا در دقیقه را داراست و از هر جهت مناسب برای خنک کننده های آبی و رادیاتور ها هستند. بخصوص اینکه فنهای اورجینال اغلب واتر کولر ها نویز تولید می کنند و زیبایی خاصی هم ندارند، این فنهای پر قدرت گرین از هر جهت جایگزین مناسبی برای تعویض فنهای اورجینال انواع واترکولر های سازگار با فنهای 12 سانتیمتری هستند.
پروانه فن GF120 برای شستشو قابل جدا سازی است، البته پیشنهاد می کنیم تا جای ممکن از این کار پرهیز کنید چراکه ممکن است در صورتی که پروانه یک مرتبه و به طور صاف و صحیح از الکترو موتور جدا نشود، ریگلاژ آن به هم بخورد و باعث ایجاد نویز شود. تمییز کردن پروانه می تواند به کمک چند برگ دستمال کاغذی نرم و مایع شیشه شور پایه الکلی انجام شود. پیشنهاد می شود هر سه ماه یکبار فنها و به صورت کلی کیس و قطعات کامپیوتر تمیز شود.
همانطور که در تصویر مشاهده می کنید، تعداد 9 عدد LED SMD 5050 دور تا دور الکتروموتور را احاطه کرده است و وظیفه نورپردازی به پروانه را بر عهده دارد. الکتروموتور این فن از نوع Fluid Shield Bearing (FSB) است که با کاهش نویز حرکتی الکتروموتور حداقل نویز ممکن را تولید می کند. البته جلوتر به انواع فن کم نویز هم اشاره خواهیم کرد. مدار RGB نورپردازی از مدار اصلی الکتروموتور فن کاملا مستقل از هم قرار دارند و به همین دلیل دو کابل مجزا از یکدیگر به این فن متصل هستند.
در سمت چپ تصویر کابل RGB قرار دارد که منطبق بر استاندارد کلیه مادربرد های مجهز به این نوع خروجی ساخته شده است و با توجه به کیفیت خوبی که دارد می توانید با خیالی آسوده آن را به مادربرد خود متصل کنید. اگر مادربرد مجهز به خروجی RGB ندارید می توانید از یک درایور RGB 5050 دوازده ولتی استفاده کنید که در فروشگاه های تخصصی الکترونیک و برق موجود است. در سمت راست، کابل 4 پین PWM قرار دارد که می بایستی به یکی از خروجی های PWM فن مادربرد متصل شود.
طراحی پروانه فن به صورت شانه ای است که به لطف آن قدرت پرتاب بهتر و هدایت متمرکز هوا را سبب می شود. گرین این طراحی پره های پروانه را بال کوسه ای نامیده است.
مهمترین نقش یک فن، تهویه و خنک سازی قطعات داخل کیس است، اما کارکرد آن محدود به خنک سازی نیست. شاید از خود بپرسید چرا باید 100 هزار تومان بابت یک فن 12 سانتیمتری هزینه کرد. هر کاربری ممکن است پاسخ های متفاوتی بدهد، اما به نظر نگارنده، اول بحث زیبایی است، اغلب کیس های امروزی مجهز به پنل آکریلیک یا شیشه حرارت دیده هستند و نمایش نمای داخلی کیس یکی از مهمترین انگیزه ها برای کاربران است تا سلیقه خود را در بستن سیستم به بهترین شکل ممکن نمایش دهند. حتی اگر بحث نمایش هم مطرح نباشد، لذت بردن کاربر از ساختن کیسی با نظر و سلیقه خودش به اندازه کافی توجیه پذیر هست که چنین هزینه ای را متقبل شود. با فراگیر شدن مادربرد های مجهز به خروجی RGB، بحث نیاز به استفاده از این توانایی در ترکیب با تجهیزات تهویه مانند فن، باعث شده تا فنهای دارای نورپردازی RGB جذابیت خاصی پیدا کنند.
بحث دوم، بحث نیاز به فن ها پرقدرت است که عموما برای کولر ها مطرح می شود. برای فنهای ایرکولر و فنهای متصل به رادیاتور تا ضخامت 2.5 سانتیمتر، دوران مطلوب یا Recommended Rotation چیزی بین 800 تا 2400 دور در دقیقه است. فنهای گرین با توجه به حداکثر دور 2100RPM که دارند، از هر جهت مناسب ایرکولر ها و رادیاتور های متداول بازار هستند و به نوعی یک انتخاب هوشمند برای اینگونه مصارف به شمار می رود.
البته در مورد ایرکولر ها، بحث مهمی که باید به آن توجه داشت، حداکثر میزان Air Flow یا گردش هواست. هرچقدر این میزان بیشتر باشد، قدرت خنک کنندگی فن بیشتر می شود. برای ایرکولر ها، میزان مناسب Air Flow، چیزی بین 65 تا 85 فوت مکعب در دقیقه یا CFM است. از این نظر فنهای RGB گرین با توانایی 80CFM کاندید مناسبی برای استفاده در ایرکولر هاست. در مورد رادیاتور ها، بحث میزان فشار هوای ثابت یا Static Pressure نیز علاوه بر Air Flow مطرح است. فشار هوای ثابت توانایی فن در ایجاد فشار برای عبور هوا از میان پره های رادیاتور را نشان می دهد و به صورت عمومی میزان فشار ثابت بالای 2mm/H2O، برای رادیاتور های مرسوم در بازار که عموما ضخامتی بین 2.5 تا 3 سانتیمتر دارند مطلوب است. از این لحاظ نیز فنهای RGB گرین با فشار ثابت 2.3mm/H2O گزینه خوبی برای استفاده در رادیاتور ها به شمار می رود.
در مورد فنهای مورد استفاده در تهویه کیس، به صورت کلی، دوران مطلوب چیزی بین 800 تا 1500 دور در دقیقه است. از این جهت فنهای RGB برای تهویه کمی Overkill به حساب می آید. هرچند، به دلیل توانایی حداقل گردش 800 دور در دقیقه، به شرطی که مادربردی داشته باشید که بتواند سرعت این فنها را متناسب با دمای کیس کاهش دهد، می توان از آنها به عنوان فن تهویه کیس نیز استفاده کرد و از لحاظ فنی منافاتی با تهویه مطلوب ندارد اما به یاد داشته باشید حتما سرعت آنها را در حداقل ممکن نگه دارید تا گرد و خاک بی جهت وارد کیس نشود.
بحث سوم، که شاید از دید بسیاری از کاربران، مهمترین اصل در انتخاب یک فن خوب قلمداد می شود، بحث میزان نویز تولید شده توسط فن است. این یک واقعیت است که به دنبال هرگونه سایش و یا حرکت مداومی نویز تولید می شود. در مورد فنها، همه ی فنها نویز دارند اما باید یک بالانس و توازنی بین قدرت فن در به گردش درآوردن هوا و نویز بوجود آمده توسط آن وجود داشته باشد. چه فایده ای دارد اگر فن شما نویز پایینی داشته باشد اما با راندمان ضعیف، قدرت گردش هوای آن تعریفی نداشته باشد؟ و یا به العکس، چه فایده ای دارد فن قدرتمندی داشته باشید اما نویز تولید شده توسط آن با صدای موتور بوئینگ 747 رقابت کند؟ بنابراین، در انتخاب فن مناسب هر دو وجهه قدرت و نویز را باید در نظر داشت.
برای نویز و کنترل آن، چند نکته حائز اهمیت است. از نظر صدا، مطلوبترین فنهای بی صدا برای تهویه کیس، میزان حداکثر نویزی کمتر از 21 دسیبل دارند. بنابراین برای تهویه کیس یا باید فنی انتخاب کنید که حداکثر میزان نویز کمتر از 21dB داشته باشد، یا اینکه با استفاده از ابزار های کنترل فن، با کاهش گردش فن، نویز تولید شده را به کمتر از این میزان تقلیل دهید.
برای فنهای مورد استفاده در رادیاتور و ایرکولر، مطلوبترین فنها از نظر نویز، چیزی بین 20dBA تا 25dBA نویز دارند. هرچه این میزان نویز کمتر باشد، به نفع گوش کاربر است. فن RGB گرین حداکثر نویزی برابر 26 دسیبل دارد که با توجه به نزدیکی آن به بازه ی 20 تا 25 دسیبل، قابل قبول است.
اما انتخاب یک فن با نویز پایین همه ی داستان نیست، به هر شکل حتی 20 دسیبل هم اصلا بی صدا به شمار نمی رود و نویز کمی نیست که بتوان 24/7 آن را تحمل کرد. بنابراین باید با استفاده از ابزار کنترل فن، با کاهش میزان دوران، نویز تولید شده را به حداقل ممکن رساند.
اینجاست که توانایی مادربرد در مدیریت فنها و کنترل گردش آنها بر اساس دمای قطعات، حرف اول را می زند. در مادربرد های تولید شده توسط شرکت ایسوس، نرم افزار Fan Xpert وظیفه مدیریت دور فنها را بر عهده دارد. این نرم افزار به همراه مجموعه Asus Suite نصب می شود و در اولین استفاده، به کالیبراسیون و تشخیص سرعت و توانایی فنهای متصل به مادربرد می پردازد.
پس از زدن دکمه Fan Tuning، مادربرد کلیه فنها را به صورت همزمان بر روی حداکثر سرعت می برد تا سقف سرعت هر فن بدست آید، سپس مادربرد به صورت پلکانی و هوشمند با کاهش ولتاژ، قدرت فنها را کاهش می دهد تا کف سرعت فنها را نیز بدست آورد. سپس با ذخیره این اطلاعات به شکل نموداری، می توانید پروفایل های از پروفایل های پیشفرض Silent، Standard، Turbo، و Full Speed برای بهره بردن از همه ی فنهای متصل به مادربرد، به شکل یک سیستم کولینگ یکپارچه، بهره ببرید.
پروفایل Silent کلیه فنهای سیستم و کیس را بر روی بازه حداقلی قرار می دهد. یعنی هر فن بر اساس کیفیت و توانایی اش، بر روی کمترین میزان گردش تنظیم می شود تا زمانی که دمای پردازنده منطبق با گراف نسبت سرعت به دما، افزایش پیدا کند آنوقت سرعت فنها نیز به نسبت افزایش می یابد.
پروفایل استاندارد، فنها را بر روی حداقل سرعت لازم به صورت پیشفرض قرار می دهد.
پروفایل Turbo، عکس العمل فنها را نسبت به گرم شدن پردازنده بالاتر برده و در صورت افزایش دما فنها سریع وارد عمل می شوند.
پروفایل Full Speed هم تمام فنها را بر روی حداکثر سرعتشان تنظیم می کند.
به صورت پیش فرض، بیس و اساس تغییر سرعت فنها، دمای پردازنده است که البته می توانید این بیس را برای هر فن به صورت مستقل بر مبنای دمای چیپست، دمای مادربرد، دمای کارت گرافیک (در صورتی که گرافیک ایسوس داشته باشید) و یا سنسور های اکسترنال قرار دهید. ما البته پایه سرعت همه فنها را پردازنده قرار می دهیم.
پس از تست، جدولی از توانایی حداقل و حداکثر سرعت فن بدست می آید. همانطور که در تصویر مشخص است، حداقل سرعت 806RPM و حداکثر 2100RPM گزارش شده است که مطابق با مشخصات رسمی فنهای گرین است. در سرعت 800RPM هیچ صدایی از فنها شنیده نمی شود. اما نکته ای در اینجا پنهان است. ما در حین تست از دو مدل مادربرد ایسوس را استفاده کردیم، یکی از خانواده ROG Strix و دیگری از خانواده ROG Maximus، و به نکته جالبی رسیدیم. تصویر فوق از مادربرد ROG Strix است.
این تست نیز از همین فنهای گرین گرفته شده، اما با مادربرد ROG Maximus، همانطور که مشخص است، این مادربرد توانسته سرعت فنهای گرین را تا کف 440RPM نیز کاهش دهد. تفاوت نتیجه نرم افزار Fan Xpert در این دو مدل مادربرد، این مسئله را روشن می کند که توانایی نرم افزاری کنترل دور فنها در مادربرد های Maximus، بیشتر و بهتر از توانایی کنترل دور فن در مدلهای Strix است. اگرچه اسم نرم افزار در هر دو مشترک باشد. مطلب دوم اینکه، کیفیت فنهای گرین بقدری خوب است که می تواند حتی از حداقل پیش فرض نیز پایینتر به گردش درآید، صد البته مشروط بر اینکه مادربرد High End داشته باشید.
بنابراین دوستانی که نگران نویز هستند، در صورتی که مادربرد قدرتمندی داشته باشند، می توانند بدون هیچ نگرانی، حداقل سرعت فنهای RGB گرین را به زیر 800 دور برسانند و حتی بر روی 420 الی 440 دور تنظیم کنند، سرعتی که نویزی در آن وجود ندارد و به نوعی Dead Silent حساب می شود. امکان رسیدن به حداقل سرعت 440RPM فقط در فنهای High End میسر است و خوشبختانه این فن RGB گرین در اینجا هم خوش درخشید.
نتیجه گیری:
به غیر از فنی که برای تست در اختیار ما قرار گرفت و در بررسی سر بلند بود، تقریبا 2 ماه است که از فنهای RGB گرین در سیستم شخصی نیز استفاده می کنم و هنوز در دورهای پایین، هیچ نویزی از آنها به گوش نرسیده است. دقت کنید، یک فن – هر نوع فنی – با هر قیمتی – در دور های بالای 1200RPM، نویز و صدای گردش هوا دارد؛ اما زمانی به یک فن – فن بی صدا – گفته می شود که در دور های پایین تر از 1200 از خود نویزی نداشته باشد. با این تعریف، فن GF120-RGB گرین، در زمره فنهای بی صدا قرار می گیرد، که در دورهای پایین صدایی از آن شنیده نمی شود.
در بحث نورپردازی هم، با تعداد 9 عدد LED RGB که این فنها در خود دارند، می توانید سیستم خود را به شایستگی نورپردازی کنید. ما برای نمایش نورپردازی این فنها، یک تست یک دقیقه ای هم در ویدیو فوق قرار داده ایم، و سعی شده تا نحوه نورپردازی با این فنها به تصویر کشیده شود.
در پایان، با توجه به قیمت خوب، کیفیت خوب، نویز بسیار پایین و توانایی بسیار بالای این فنها، نشان منتخب سردبیر سایت سخت افزار را به GF120-RGB اهدا می کنیم و امیدواریم شرکت گرین در زمینه فنهای 14 سانتیمتری نیز وارد شود و موفقیت های خود را تکرار کند.
{REVIEW} label=امتیاز; decimal=1; max=10; راندمان=9.2; امکانات=9.8; کیفیت و طراحی=8.8; ارزش خرید=9.0; {/REVIEW}
