سهل انگاری انویدیا، دلخوری شرکا، سردرگمی‌ خریداران

با معرفی کارتهای RTX 3000 ماه عسل انویدیا شروع شد. شور و هیجان رسانه ای همراه با فروش سریع نسخ مرجع، و عجله شرکای AIB انویدیا برای عرضه نسخ Custom شده کارتهای جدید، همه و همه ناگهان با یک سهل انگاری بزرگ و عدم ارائه راهنمایی فنی کافی از بین رفت. این سهل انگاری فنی از طرف انویدیا صرفا باعث به دردسر افتادن شرکای تجاری اش شد، و ناراحتی به حق شرکای تجاری انویدیا به گونه ای افزایش یافت که می‌توان قاطعانه گفت در چند روز گذشته، اصلا به مدیران انویدیا خوش نگذشته است.

مشکل چیست؟

ریشه داستان به طور خلاصه از آنجا شروع می‌شود که انودیا در بخشی از طراحی فنی کارتها، توضیح کافی و یا راهنمایی دقیقی به شرکای تولید کننده کارتهای گرافیک خود نکرده است.

این تصویر پشت PCB کارت گرافیک نسخه مرجع Nvidia RTX 3080 Founders Edition است، دقیقا در محلی که سوی دیگر آن GPU قرار گرفته است. این 6 خازن آخرین مرحله از وظیفه فیلتراسیون نهایی مدار ولتاژ ورودی GPU را بر عهده دارند. از این شش عدد، انویدیا در نسخه مرجع خود مطابق تصویر، تعداد 4 عدد خازن از نوع POSCAPs به رنگ قرمز و در دوبخش دیگر، دو گروه خوشه ای مجموعا 20 عدد خازن از نوع MLCC به رنگ سبز استفاده کرده است. این ترکیب از نظر انویدیا بهترین خروجی را برای RTX 3080 ارائه می‌کند، و به همین دلیل کارتهای مرجع انویدیا بدون مشکل هستند.

به نظر می‌رسد انویدیا در این بخش توضیح کافی را به شرکای خود نداده است، و یا حداقل هیچ پیشنهاد و اجباری بر نوع انتخاب خازن در این بخش ارائه نکرده است، این موضوع باعث شد، شرکای انویدیا، مانند Asus، MSI، Gigabyte، Palit، و Zotac هر کدام، بر اساس نظر تیم مهندسی خود، در نوع انتخاب خازن‌ها دست ببرند، کاری که برای ارتقای کارتهای گرافیک خود همیشه می‌کردند.

عدم ارائه توضیح کافی در زمینه طراحی این بخش از طرف انویدیا و باز گذاشتن دست طراحان باعث شد، برخی از شرکا، به جای استفاده از ترکیب مشابه رفرنس، تمام این بخش را از یک نوع خازن مورد نظر خود انتخاب کنند و یا تعداد و ترکیب خازن‌ها را کم و زیاد کنند. باز گذاشتن دست طراحان و عدم ارائه راهنمای کافی باعث شد، در برخی از کارتها در زمانی که فرکانس بوست GPU به بیش از 2000Mhz افزایش پیدا کند، کارت بی ثبات و به دنبال آن، کل سیستم Crash کند.

برخی از شرکای انویدیا، مانند زوتک، تمام خازن‌ها را از نوع POSCAPs انتخاب کردند، و این دسته از کارتها با افزایش فرکانس GPU به 2100 مگاهرتز دچار crash سیستم می‌شوند.

بعضی دیگر از شرکای انویدیا، مانند MSI، در کارت MSI GeForce RTX 3080 Gaming X Trio به جای ترکیب 2 به 4 مرجع، از ترکیب 1 به 5 استفاده کرده و 5 عدد خازن POSCAPS را در کنار یک گروه از خازن‌های MLCC استفاده کردند که این دسته از کارتها نیز با افزایش فرکانس GPU به بالای 2 گیگاهرتز احتمالا دچار مشکل می‌شوند.

آیا موضوع کیفیت تولید کارت مطرح است؟

خیر، لزوما موضوع کیفیت تولید مطرح نیست، هر دو گروه از خازن‌های POSCAPs و MLCC به شکل وسیعی در کلیه مدارهای الکترونیکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از خصوصیات این دو خازن به شرح زیر است:

خازن‌های تنتالیومی POSCAP مخفف Conductive Polymer Tantalum Solid Capacitor

• قیمت بالا
• ابعاد بزرگ
• تحمل دمای بالا
• تحمل جریان بالا
• از نظر فیزیکی قدرتمند و نشکن
• مستعد ابتلا به اثر فشار برقی (piezoelectric effect) نیستند
• تحمل ولتاژ بالا را ندارند
• عملکرد خوبی در فرکانس‌های بالا ندارند

خازن‌های سرامیکی MLCC مخفف Multilayer Ceramic Chip Capacitor

• ابعاد کوچک
• تحمل ولتاژ بالا
• تحمل جریان بالا
• ظرفیت بالا (نسبت به ابعاد)
• عملکرد عالی در فرکانس‌های بالا
• عملکرد داغ و دمای بالا
• در برابر شکستگی آسیب پذیر
• میزان ظرفیت وابسته به ولتاژ ورودی DC
• مستعد ابتلا به اثر فشار برقی (piezoelectric effect)

همانطور که در بالا ذکر شد، خازن‌های POSCAPs نه تنها خازن‌های بدی نیستند بلکه حتی خصوصیات مثبت بیشتری نسبت به خازن‌های سرامیکی MLCC دارند، اما، خازن‌های نوع MLCC تحمل فرکانس‌های بالاتر را بیشتر از خازن‌های POSCAPs دارند. ظاهرا همین جا است که بر می‌گردیم به مشکل اصلی، افزایش فرکانس به بالای 2 گیگاهرتز در کارتهایی که فقط از POSCAPs استفاده کرده اند، باعث بی ثباتی می‌شود. این درحالی است که کارتهایی که حداقل از 2 گروه و یا بیشتر از خازن‌های MLCC دارند، در فرکانس‌های بالا دچار مشکل نمی‌شوند.

راه حل انویدیا برای رفع مشکل

پاک کردن صورت مسئله! به جای عذر خواهی از شرکا، به دلیل عدم ارائه راهنمایی و تجهیزات کافی برای تست کارت! دیروز انویدیا با ارائه آخرین درایور کارت گرافیک خود، یعنی نسخه GeForce 456.55 WHQL با کاهش حداکثر فرکانس کاری GPU به میزان 100 مگاهرتز، سقف 2 گیگاهرتز را برای حداکثر Boost Clock برای GPU گرافیک‌های سری 3000 تعیین کرده است و بدین ترتیب، با کم کردن فرکانس و تعیین سقف، دیگر هیچ کدام از کارتها به هنگام بوست دچار بی ثباتی نمی‌شوند.

در این میان، برخی شرکت‌ها مانند ایسوس به هنگام تست‌های داخلی پیش از عرضه عمومی مشکل کارت‌های گرافیک را زودتر از بقیه متوجه شده اند و تمام خازن‌ها را با نوع MLCC در نسخه نهایی ‌عوض کردند.

شرکت‌های دیگر مانند زوتک و MSI با صدور اطلاعیه‌هایی، به سرعت قول تغییر طراحی نهایی این کارتها را داده اند تا با استفاده بیشتر از خازن‌های نوع MLCC جلوی Crash احتمالی این کارتها را بگیرند.

در پایان، به احتمال زیاد پس از اعمال تغییرات عمومی‌کلی، کارتها با طراحی جدید عرضه می‌شوند و انویدیا پس از مدتی مجددا با ارائه آپدیتی سقف حداکثر فرکانس بوست GPU را بالاتر خواهد برد و شرکتهایی که کارتهای گرافیک آنها تنها مجهز به POSCAPs بوده اند، نیز کم کم از طریق اعمال تغییرات در بایوس این کارتها، و ارائه آپدیت عمومی‌بایوس، آنها را نسبت به فرکانس‌های بالا محدود خواهند کرد تا دیگر دچار Crash نشوند.

اینگونه شد که انویدیا، از آنجایی که کارتهای مرجع خودش مشکلی نداشتند، بدون نیاز به عذر خواهی، با پاک کردن صورت مسئله، حتی احتیاجی به دادن فراخوان عمومی‌برای بازپس گیری کارتهای معیوب شرکا خود نخواهد داشت و بدون ضرر مالی از این بحران عبور کرد. بالاخره مدیران انویدیا پیش خود فکر کرده اند 2 گیگاهرتز بس است دیگر، وقتی GPU می‌تواند تا 2 گیگاهرتز Boost کند، چرا سخت بگیریم؟ 100 مگاهرتز کمتر یا بیشتر کسی را نکشته، پس بیش از این موضوع را کش ندهیم و درایور آپدیت کنیم!

اما اوضاع برای شرکای انویدیا به این راحتی نبود، آنها نسبت به خریدارن کارتهای خود مسئول تر و پاسخگو تر بوده اند.

EVGA

شرکت EVGA با تایید مشکل خازن‌ها اعلام کرده است، که در بخش کنترل کیفیت متوجه مشکل کارتهایی که مجهز به 6 خازن POSCAPs بوده اند شده است، و به سرعت آن کارتها را از خط تولید خارج و به جای آن کارتهایی که حداقل دو خوشه 10 تایی خازن MLCC داشته باشند را به خریداران نهایی ارائه خواهد کرد. بنابراین هیچ مدلی که 6 خازن POSCAPs داشته باشد به دست خریداران نمی‌رسد و مدلهایی هم که پیش از این به رسانه‌ها و بررسی کننده‌های سخت افزاری ارسال شده بود را باز پس خواهد گرفت و با مدلهای اصلاح شده تعویض می‌کند. شرکت EVGA در مورد کارت EVGA GeForce RTX 3080 XC3 اظهار داشته است که ترکیب یک خوشه 10 تایی خازن MLCC در کنار 5 خازن POSCAPs برای این کارت کافی است و نیازی به تعویض و یا تغییر آن نیست.

GALAX

شرکت گالاکس با اظهار اینکه مدلهای GALAXY RTX 3080 Heijiang / Metal Master مجهز به ترکیب یک خوشه 10 تایی خازن MLCC در کنار 5 خازن POSCAPs هستند و این کارتها مشکلی ندارند و تغییری نخواهند کرد.

مدلهای GALAXY RTX 3090 General / Metal Master نیز مجهز به ترکیب دو خوشه 10 تایی خازن MLCC در کنار 4 خازن POSCAPs هستند و این کارتها بدون مشکل تولید خواهند شد.

کارتهای گرافیک GALAX RTX 3090 GAMER که مجهز به 6 خازن POSCAPs هستند هنوز عرضه عمومی‌نشده اند و پیش از آن اصلاح خواهند شد.

GAINWARD

تمام کارتهای RTX 3080 10GB گینوارد مجهز به ترکیب یک خوشه 10 تایی خازن MLCC در کنار 5 خازن POSCAPs هستند که بدون مشکل ادامه تولید خواهند داشت.

تمام کارتهای RTX 3090 گینوارد مجهز به ترکیب دو خوشه 10 تایی MLCC در کنار 4 خازن POSCAPs هستند و این کارتها بدون مشکل عرضه می‌شوند.

INNO3D

کلیه کارتهای سری RTX 3000 تولید Inno3D و ICHILL بدون مشکل ناپایداری هستند!

ZOTAC

در مورد مشکل کارتهای RTX 3080 ما همچنان به دنبال رفع آن هستیم، کلیه خریداران کارتهای RTX 3090/3080 Trinity می‌توانند از طریق لینک معرفی شده در صفحه فیس بوک با ما در ارتباط نزدیک باشند تا برای رفع مشکل، تک به تک کاربران را شخصا راهنمایی می‌کنیم.

GIGABYTE

این اشتباه است که تصور شود وجود خازن‌های POSCAP به تنهایی عامل ناپایداری سیستم می‌شود. باید تحقیقات وسیعی در این مورد و تمام مدار تغذیه و قدرت صورت پذیرد و به صرف تفاوت در خازن‌ها نمی‌توان نتیجه گیری کاملی بدست آورد. خازن‌های MLCC و POSCAPs خصوصیات و موارد استفاده متنوعی دارند و دلیل نمی‌شود یکی بر دیگری برتر باشد. کلیه کارتهای گرافیک سری 3000 گیگابایت بر اساس مشخصات تعیین شده انویدیا ساخته شده اند و کلیه تست‌ها را پاس کرده اند. کارت‌های گرافیک RTX 3080 GAMING OC و EAGLE OC گیگابایت از خازن‌های SPCAPs از نوع low-ESR 470uF با مجموع ظرفیت 2820u استفاده می‌کنند که بالاتر از استاندارد تعیین شده توسط انویدیا است. اینگونه هم نیست که POSCAPs ‌ها ارزانتر از MLCC باشند. انویدیا درایور جدید 456.55 را در 29 سپتامبر عرضه کرده است که کاربران در صورت نگرانی می‌توانند آن را دریافت کنند.

ASUS

کلیه کارتهای گرافیک RTX 3090 و RTX 3080 ساخت ایسوس از خانواده‌های Strix و Tuf Gaming، فقط از خازن‌های MLCC استفاده می‌کنند. ما به هنگام توسعه این کارتها متوجه ضعف خازن‌ها در ظرفیت اورکلاک آنها شده بودیم و پیش از تولید نمونه نهایی مشکل را مرتفع کرده و کلیه کارتهایی که برای رسانه‌های بررسی کننده و خریداران نهایی ارسال شده اند، تغییرات لازم از قبل بر روی آنها اعمال شده بود. ممکن است برخی تصاویر از کارتها در وبسایت مربوط به نمونه‌های اولیه بوده باشند که همه ی آن تصاویر به مرور بر اساس تصاویر محصول نهایی تغییر خواهند کرد.